SCHEDULE A CONSULTATION
GERD/એસિડ રીફ્લક્સને લીધે એવા ઘણા દર્દીઓ છે કે તેમની રોજિંદી જિંદગી ખરાબ થતી જાય છે.તેમાંથી ઘણાં લાંબા સમયથી દવાઓ લેતાં હોય છે. અને તેમ છતાં તેમની તકલીફમાં ખાસ ફેર જણાતો હોતો નથી. દવાઓ લાંબા સમય સુધી લેવાથી ઓસ્ટિયોપોરોસિસ(હાડકાં નબળાં પડવાં) તથા આંતરડામાં ચેપ લાગવા જેવી સમસ્યા ઉદભવી શકે છે. લાંબા સમયે દર્દીને હતાશા, મગજની તથા માનસિક સમસ્યાઓ પણ થતી હોય છે. સદનસીબે,આ બધી સમસ્યાઓ દૂર કરી શકાય છે. તે માટે યોગ્ય મૂલ્યાંકન, સર્જરી, સ્વસ્થ જીવનશૈલીનું ચુસ્તપણે પાલન અને જો જરૂરી હોય તો માનસિક રોગ માટેની સારવાર જરૂરી છે. સામાન્ય જીવનમાં પાછા ફરવું એકદમ શક્ય છે.
આજના આ વ્યસ્ત અને તનાવપૂર્ણ જીવનને લીધે આ સમસ્યા ખુબ વધી રહી છે. આથી જ, એસિડ રિફ્લક્સ કે હાર્ટબર્નની સારવાર માટે જ નહીં પણ તેનાથી બચવા માટે પણ આપણે જીવનશૈલી તેમજ આહારમાં ફેરફાર કરવાની ખાસ જરૂર છે.
એસિડ રિફ્લક્સ(GERD) થવા માટેનું કારણ મોટેભાગે બદલાયેલી જીવનશૈલી હોવાં છતાં, ઘણાં બધાં દર્દીઓમાં તેમનાં શરીરના સ્નાયુઓનું સામાન્ય રીતે જ નબળાં હોવાની સાથે સાથે હાયટસ હર્નિયા જેવી યાંત્રિક ખામી પણ જવાબદાર હોય છે. આમ છતાં, સ્વસ્થ જીવનશૈલી અને સ્વસ્થ ભોજનશૈલી એસિડ રિફ્લક્સની તીવ્રતાને અટકાવી અથવા ઘટાડી શકે છે.
એસિડ રિફ્લક્સ/GERDની સારવાર દર્દીને થતી પીડાની તીવ્રતા પર નિર્ધારિત હોય છે. સારવારનો મુખ્ય ઉદેશ્ય રોગના લક્ષણો અને પીડામાંથી દર્દીને મુક્ત કરી તેમનાં જીવનને સારું બનાવવાનો હોય છે. આ ઉપરાંત, ભવિષ્યમાં અન્નનળીને થતું નુકશાન તેમજ તેના કારણે થતાં ગંભીર કોમ્પ્લિકેશનથી બચવાનો છે.
મોટાભાગના દર્દીઓમાં સમસ્યા અતિ તીવ્ર હોતી નથી, તમને માત્ર થોડાં અઠવાડિયાં માટે Antacid દવાઓ અને જીવનશૈલીમાં ફેરફારની જરૂર રહે છે.
પરંતુ, કેટલાંક દર્દીઓ કે જેમને તીવ્ર એસિડ રીફ્લક્સની સમસ્યા છે તેમને વર્ષો સુધી PPI Antacid દવાઓની જરૂર પડશે. આવાં દર્દીઓ સર્જરી માટેના યોગ્ય દર્દી છે. તેમનાં માટે, સર્જરી એ લાંબા સમય માટેની દવાઓ કરતાં એક વધુ સારો વિકલ્પ છે, ખાસ કરીને જયારે દર્દી યુવાન હોય અને PPI Antacid દવાઓ 2 વર્ષ કરતાં વધું સમયથી લેતાં હોય. કેટલાંક દર્દીઓને દવાઓ સાથે પણ તકલીફ રહેતી હોય છે. જે તેમની કાર્યક્ષમતા અને જીવનધોરણને ખરાબ રીતે અસર કરે છે. આવાં દર્દીઓને સર્જરીથી ચોક્કસપણે ફાયદો થાય છે.
સમસ્યા કેટલી જૂની છે, એટલે કે સમસ્યાની અવધિ સારવારને અસર કરતું પરિબળ છે. જેમને થોડાં અઠવાડિયા કે મહિનાઓથી આ સમસ્યા હોય તે દવાઓ બંધ કર્યા પછી પણ સ્વસ્થ જીવન જીવી શકે છે. પરંતુ તેમને આહાર અને જીવનશૈલીને સુધારવા પર પૂરતું ધ્યાન આપવાની અને પ્રયત્ન કરવાની જરૂર છે.
એવા દર્દીઓ કે જેમને એસિડ રિફ્લક્સની તકલીફ વર્ષોથી હોય પરંતુ, લક્ષણો ક્યારેક દેખાય અને ક્યારેક સારું લાગે એટલે કે તકલીફ ના લાગે, અને વારંવાર PPI એન્ટાસિડ દવાઓ લેતાં હોય તો તેઓએ એન્ડોસ્કોપીની તપાસ કરાવવી જોઈએ. તેઓએ લાંબા સમય સુધી PPI દવાઓ લેવી જરૂરી છે. દવાઓ છોડતા પહેલાં તેમણે આહાર અને જીવનશૈલીમાં યોગ્ય ફેરફાર કરવા જોઈએ.
ઘણાં દર્દીઓ પહેલેથી જ 2 વર્ષ કે વધું સમયથી PPI એન્ટાસિડ દવાઓ લઈ રહ્યાં હોય અને તેને છોડવા માટે અસમર્થ હોય તેમણે સમજવું જોઈએ કે મોટેભાગે તેઓને જીવનભર દવાઓ પર નિર્ભર રહેવું પડશે સિવાય કે તેઓ સર્જરી માટે આગળ વધે. જો કે સર્જરી પણ અન્નનળીના મેનોમેટ્રી તથા 24 hr pH વિથ ઇમ્પિડન્સ સ્ટડી જેવાં ટેસ્ટ દ્વારા સંપૂર્ણ મૂલ્યાંકન કર્યા બાદ જ જરૂર જણાય તો જ કરવામાં આવે છે.
એવા દર્દીઓ છે કે જેઓનો એસિડ રિફ્લક્સમાં દવાઓથી બિલકુલ ફેર પડતો નથી. તેઓને એન્ડોસ્કોપી, અન્નનળીના મેનોમેટ્રી અને 24 hr pH વિથ ઇમ્પીડેન્સ સ્ટડી દ્વારા સંપૂર્ણ મૂલ્યાંકનની જરૂર છે.
દવાઓની અસર ન થવાનું એક કારણ એ ખોટું નિદાન છે. આવા ઘણા દર્દીઓને અન્નનળીની motility(ગતિશીલતા) ફૂડ પાઈપની અલગ ગતિશીલતા ડિસઓર્ડર હોઈ શકે છે. મેનોમેટ્રી અભ્યાસમાં આ શોધી શકાય છે. આ દર્દીઓની સારવાર GERD થી અલગ છે અને એકવાર નિદાન થયા પછી તેનું આયોજન કરી શકાય છે.
દવાની બિન-અસરકારકતા માટેનું બીજું કારણ ખૂબ જ ગંભીર એસિડ રિફ્લક્સ અથવા નોન-એસિડ રિફ્લક્સ હોઈ શકે છે. આની પુષ્ટિ 24 કલાકના pH ઇમ્પિડન્સ અભ્યાસ પર કરવામાં આવશે. આવા તમામ દર્દીઓને લેપ્રોસ્કોપિક એન્ટિરીફ્લક્સ અથવા ફંડોપ્લિકેશન સર્જરીનો લાભ મળશે.
ગતિશીલતા ત્રીજી શક્યતા એ છે કે દર્દીઓ દ્વારા સામનો કરવામાં આવતી સમસ્યાઓ કાર્યાત્મક છે. જેનો અર્થ છે કે ત્યાં કોઈ રોગ નથી અને તેમ છતાં દર્દીઓમાં અવ્યવસ્થિત લક્ષણો છે. આવા કિસ્સાઓમાં મેનોમેટ્રી અને પીએચ ઇમ્પિડન્સ અભ્યાસ સામાન્ય છે. એકવાર નિદાન થયા પછી આ સમસ્યાઓ પણ ખૂબ અસરકારક રીતે ઉકેલી શકાય છે. આથી, તમે એવા દર્દીઓ માટે આ પરીક્ષણોનું મહત્વ સમજી શકો છો કે જેઓ દવાઓથી કોઈ સુધારો કર્યા વિના લાંબા સમયથી પીડાય છે.
આવા તમામ દર્દીઓએ સમજવાની જરૂર છે કે આ દવાઓ આડઅસરો વિનાની નથી. જોકે આ દવાઓની તાત્કાલિક અને ગંભીર આડઅસર થતી નથી. પરંતુ તેમને વર્ષો સુધી લેવાથી તમારી પાચન તંત્ર અને અન્ય મહત્વપૂર્ણ અંગો પર નોંધપાત્ર અસર પડે છે. તમારા આંતરડાના બેક્ટેરિયામાં ફેરફાર થવાથી પેટ અને આંતરડાના ચેપ વારંવાર થવાની શક્યતા વધી જાય છે, આઈબીએસ(IBS) અને સી-ડિફિસિયલ(સી.difficile)નો ચેપ તેમાંથી એક છે. અન્યમાં વિટામિન્સનું ઓછું શોષણ વિટામિનની ઉણપ તરફ દોરી જાય છે, હાડકાનું નબળું પડવું (Oesteoporosis), વારંવાર ફ્રેક્ચર થવું, શ્વસન અથવા ફેફસાના ચેપ એ લાંબા ગાળાની PPI અથવા એન્ટાસિડ દવાઓની અન્ય સામાન્ય સમસ્યાઓ છે.
તેથી, આવા તમામ દર્દીઓ માટે, શસ્ત્રક્રિયા એ એક વખતનો શ્રેષ્ઠ ઉકેલ છે. અહીં કહ્યા વગર જ સમજવાનું છે કે આવા તમામ દર્દીઓનું મેનોમેટ્રી અને 24 hr pH વિથ ઇમ્પીડેન્સ સ્ટડી દ્વારા યોગ્ય મૂલ્યાંકન થવું જ જોઈએ. નિદાનની પુષ્ટિ કરવા અને ખાતરી કરવા માટે કે સર્જરીની ખરેખર જરૂર છે અને તેનાથી લક્ષણોમાં સુધારો થશે, તે માટે મૂલ્યાંકન મહત્વપૂર્ણ છે. જો મૂલ્યાંકન પછી સર્જરી યોગ્ય રીતે કરવામાં આવે તો, શસ્ત્રક્રિયા પછી એન્ટાસિડ દવાઓ બંધ કરી શકાય છે.
લાંબા સમયથી એસિડ રિફ્લક્સથી પીડાતા તમામ દર્દીઓના જીવનની ગુણવત્તા પર નોંધપાત્ર અસર થાય છે. ઊંઘમાં ખલેલ, ધ્યાન કેન્દ્રિત ના કરી શકવાને કારણે કાર્યક્ષમ રીતે કામ કરવામાં અસમર્થતા અને કામમાં વારંવાર વિરામની જરૂર જેવા કેટલાક મહત્વના મુદ્દાઓ છે. હેરાન કરતા લક્ષણોનો ડર, લક્ષણો પર સતત ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું અને ખલેલ પહોંચાડનારા વિચારો પણ ખૂબ સામાન્ય છે. આ મુદ્દાઓ એકંદર સમસ્યાઓની તીવ્રતામાં વધારો કરે છે અને સારવાર મુશ્કેલ બનાવે છે. આવી પરિસ્થિતિઓમાં, આ વિષચક્રમાંથી બહાર આવવા માટે લક્ષણોને નિયંત્રિત કરવા અને મનોવૈજ્ઞાનિક સમસ્યાઓના સમાધાન માટે આક્રમક સારવારની વ્યૂહરચના જરૂરી છે.
હું ભારપૂર્વક કહેવા માંગુ છું કે, આવા ઘણા દર્દીઓ અનુભવે છે તેટલી પરિસ્થિતિ નિરાશાજનક નથી. જો વ્યવસ્થિત રીતે સારવાર કરવામાં આવે તો તેનું નિરાકરણ લાવી શકાય છે અને ઓછામાં ઓછી અથવા કોઈ દવાઓ વિના એક સામાન્ય રોજિંદુ જીવન પ્રાપ્ત કરી શકાય છે. પરંતુ,આમ કરવા માટે સંપૂર્ણ મૂલ્યાંકન જરૂરી છે. એ સમજવાની પણ જરૂર છે કે તે હવે માત્ર એસિડ રિફ્લક્સ સમસ્યા નથી, તેની સાથે કાર્યાત્મક અથવા IBS અથવા મનોવૈજ્ઞાનિક સમસ્યા પણ સંકળાયેલી છે (જે દરેક વ્યક્તિગત દર્દી સાથે બદલાય છે). અને આ મુદ્દાઓ પર પણ ધ્યાન આપવાની જરૂર છે.
જે દર્દીઓમાં લાંબા સમયથી GERD અથવા એસિડ રિફ્લક્સના લક્ષણો હોય તેમના માટે સંપૂર્ણ તપાસ અત્યંત મહત્વની છે. જો દવાઓથી તમારા લક્ષણોમાં સુધારો ન થતો હોય અથવા તમને સતત દવાઓની જરૂર હોય તો તે વધુ મહત્વનું છે.
એન્ડોસ્કોપી એ પ્રાથમિક તપાસ છે. જો તમારી છાતીમાં બળતરા (હાર્ટબર્ન)માં દવાઓથી કોઈ સુધારો ન થાય અથવા એન્ટાસિડ દવાઓના એક કોર્સ પછી ફરીથી થાય તો એન્ડોસ્કોપી કરાવવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. તે બધા દર્દીઓ માટે જરૂરી નથી કે જેમને પ્રથમ વખત હાર્ટબર્ન થયો છે. ખાસ કરીને જયારે દવાઓથી સુધારો થઈ જતો હોય. પરંતુ જો તમને ખોરાક ગળતી વખતે અટકતો હોય તેવું લાગતું હોય તો એન્ડોસ્કોપી કરવી જરૂરી છે. છાતીમાં બળતરાની સાથે સાથે વજનમાં ઘટાડો, એનિમિયા, ઝાડો કાળા રંગનો હોવો અથવા ઉલટીમાં લોહી હોવું જેવા કેટલાંક લક્ષણો પણ ચેતવણી સમાન છે અને આવી પરિસ્થિતિમાં પણ એન્ડોસ્કોપી જરૂરી છે.
લાંબા સમયથી એસિડ રિફ્લક્સના લક્ષણો ધરાવતા તમામ દર્દીઓ માટે આ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ અભ્યાસ છે. તે અન્નનળીની સમસ્યાઓનું ખૂબ જ સ્પષ્ટ ચિત્ર આપે છે. તે માત્ર એસિડ રિફ્લક્સની પુષ્ટિ કરતું નથી, પરંતુ તે રિફ્લક્સની ગંભીરતા અને અન્ય અન્નનળીની motility(ગતિશીલતા) સંબધિત સમસ્યાઓ વિશે પણ માહિતી આપે છે. આ બધી માહિતી સારવારની યોજના નક્કી કરવામાં મદદ કરે છે.
GERD/ એસિડ રિફ્લક્સ અને હાયટસ હર્નીયા સર્જરી પહેલાં તે ટેસ્ટ કરવાનું ફરજીયાત હોવું જોઈએ. લાંબા સમય સુધી દવાઓ લેવા છતાં પીડાતા દર્દીઓ માટે ઇમ્પીડેન્સ અભ્યાસ સાથે pH પણ અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે
આ પરીક્ષણો GERDના નિયમિત પરીક્ષણો નથી. જો ખૂબ મોટુ હાયટસ હર્નીયા હોય અને જો સર્જરીની યોજના ઘડી રહ્યા હોય, તો પ્રસંગોપાત તેમની જરૂર પડે છે. સામાન્ય રીતે, તે એવા દર્દીઓ માટે છે જેમના લક્ષણો દવાઓથી સુધરતા નથી, ત્યારે તમારી સમસ્યાઓના આધારે ડૉક્ટરને શંકા હોય ત્યારે કેટલીકવાર અન્ય રોગોની શક્યતા નકારી કાઢવાની જરૂર પડે છે, ત્યારે આ ટેસ્ટની જરૂર પડે છે.
જે દર્દીઓને GERDના નિદાનની પુષ્ટિ થયેલ છે, અને હજુ પણ દવાઓથી સંપૂર્ણ રાહત મળતી નથી તેઓને સર્જરી કરાવવી જોઈએ. આવા ઘણા દર્દીઓમાં GERDની સમસ્યા ઘણાં લાંબા સમયથી હોય છે. આમાંના મોટાભાગના દર્દીઓમાં શરૂઆતમાં દવાઓથી સુધારો થાય છે, પરંતુ સમય જતાં જ્યારે સમસ્યાઓ વધુ વણસી જાય છે. અને દર્દીઓમાં દવાઓ લેવાં છતાંય તકલીફમાં કોઈ સુધારો જોવા મળતો નથી.
આમાંના કેટલાક દર્દીઓમાં દવાઓ લેવા છતાંય મોટા પ્રમાણમાં ખાટો ના હોય તેવો ખોરાક અથવા પાણી ગળામાં આવે છે. આથી, તેઓને દવા લેવા પર છતાંય સમસ્યા હોય છે અને સર્જરીથી તેમાં નોંધપાત્ર સુધારો થવાની સંભાવના છે. તો કેટલાક અન્ય લોકોને સમય જતાં IBS અથવા મનોવૈજ્ઞાનિક સમસ્યા થઈ જતી હોય છે. આવાં GERDના દર્દીઓને પણ જો સર્જરી, દવાઓ અને સાયકોથેરાપીમાં સાયકોમોડ્યુલેશન દ્વારા આક્રમક રીતે નિયંત્રિત કરવામાં આવે તો તેઓમાં પણ સુધારો થાય છે.
આથી, GERD ની સાથે થતી ફંક્શનલ GI સમસ્યાઓ અને મનોવૈજ્ઞાનિક સમસ્યાઓ પણ હોવાનો અર્થ એ નથી કે GERD માટે સર્જરી ન કરવી જોઈએ. તેના બદલે, જો pH વિથ ઇમ્પિડન્સ(Impedacne) સ્ટડીનો રિપોર્ટ નોંધપાત્ર GERD દર્શાવે છે, અને જયારે GERDની સમસ્યાને આક્રમક રીતે કાબુમાં લેવામાં આવે તો તેની મદદથી ફન્કશનલ અને મનોવૈજ્ઞાનિક સમસ્યાઓને વધુ સારી રીતે નિયંત્રિત કરી શકાય છે. પરંતુ સંપૂર્ણ મૂલ્યાંકન, કાર્યાત્મક સમસ્યાઓ અને તેની ગંભીરતાને સમજ્યા પછી સર્જરી થવી જોઈએ. અને આ બધી બાબતોની સર્જરી પહેલા દર્દીઓ સાથે વિગતવાર ચર્ચા કરવી જોઈએ. વાસ્તવમાં આ સમજ કાર્યાત્મક/ફન્કશનલ સમસ્યાઓથી પીડાતા આવા દર્દીઓની સારવારનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે.
એવાં દર્દીઓની સંખ્યા ઘણી છે કે જેમને એન્ટાસિડ દવાઓથી ખૂબ જ રાહત થઈ જાય છે. દવાઓ લેવાથી તેમના જીવનની ગુણવત્તા લગભગ નોર્મલ રહે છે અને દવાઓ લે એટલે વખતે કોઈ લક્ષણો કે તકલીફ રહેતી નથી. પરંતુ તેઓ લાંબા સમયથી આ દવાઓ પર નિર્ભર છે અને તેમને રોકી શકતા નથી. દવાઓ બંધ કરવાથી લક્ષણોએટલે કે તકલીફ ફરી દેખાય છે.
આવા તમામ દર્દીઓ માટે સર્જરી સારવારનો શ્રેષ્ઠ વિકલ્પ છે. તુલનાત્મક રીતે યુવાન લોકો માટે વધુ શ્રેષ્ઠ છે. જોકે દવાઓ ચાલુ રાખવી એ પણ યોગ્ય સારવારનો વિકલ્પ છે. ખાસ કરીને જો તમે 2 વર્ષથી વધુ સમયથી PPI દવાઓ લેતા હોવ અને તમારી ઉંમર જેટલી ઓછી છે, તેમ તમારે સર્જરીના વિકલ્પ પર વધુ ભારપૂર્વક વિચાર કરવો જોઈએ.
જો તમે 2 વર્ષથી વધુ સમયથી એન્ટાસિડ દવાઓ લઈ રહ્યા હોવ અને વારંવાર થતાં લક્ષણોને કારણે તે દવાઓ બંધ કરવામાં અસમર્થ હોવ, તો જ્યાં સુધી તમને Lax LES (ખરાબ થયેલા વાલ્વ)ની યાંત્રિક સમસ્યા અથવા હાયટસ હર્નીયાની સર્જરીથી વાલ્વ ઠીક ન કરાય ત્યાં સુધી તમારે આ દવાઓ આજીવન લેવાની જરૂર પડશે તેની સંભાવના ખુબ વધારે છે.
તમારે સમજવું જોઈએ કે એસિડનું ઉત્પાદન વધવું એ સમસ્યા નથી. સમસ્યા યાંત્રિક છે, તમારી અન્નનળી અને પેટ વચ્ચેના વાલ્વનું ખરાબ કાર્ય છે. જે તમારા પેટમાંથી એસિડ અને ખોરાકને અન્નળીમાં જવા દે છે. અને આપણે દવાઓ દ્વારા એસિડ (જે આપણા જઠરમાં ઉત્પન્ન થાય છે જે બિલકુલ નોર્મલ અને જરૂરી છે અને પાચન, કેટલાક વિટામિન્સ અને કેલ્શિયમના શોષણ અને આંતરડાના બેક્ટેરિયાને જાળવવા માટે મહત્વપૂર્ણ છે) દબાવી રહ્યા છીએ, કારણ કે આપણે દવાઓ દ્વારા આ વાલ્વની મિકેનિઝમને સુધારી શકતા નથી.
તેથી, દવાઓ પ્રારંભિક સમયગાળા માટે અને એવા દર્દીઓ માટે સારી છે કે જેમને ખૂબ ગંભીર સમસ્યા નથી. જે દર્દીઓને કામચલાઉ દવાઓની જરૂર હોય છે અને તેઓ તંદુરસ્ત જીવનશૈલીને અનુસરીને દવા બંધ કરી શકે છે, તેમના માટે ટૂંકા ગાળાની સારવાર માટે સારી છે. જીવનશૈલીમાં ફેરફાર સાથે પણ દવા બંધ કરવાના પ્રયાસમાં નિષ્ફળ ગયેલા તમામ લોકોએ સ્વીકારવું જરૂરી છે કે તેઓને આ દવાઓની આજીવન જરૂર પડશે. અને તેથી, લેપ્રોસ્કોપિક સર્જરી એ વધુ સારો વિકલ્પ છે.
એવા તમામ દર્દીઓ કે જેમને દવાથી કોઈ સુધારો થતો નથી, તેઓને એન્ડોસ્કોપી, અન્નનળીના મેનોમેટ્રી અને 24 કલાક pH વિથ ઇમ્પિડન્સ સ્ટડી દ્વારા સંપૂર્ણ મૂલ્યાંકનની જરૂર છે. આ પરીક્ષણો પુષ્ટિ કરે છે કે તમને GERD સમસ્યા છે કે નહીં. જેમને અન્ય motility(ગતિશીલતા)ની સમસ્યા હોય અથવા ફન્કશનલ/કાર્યાત્મક લક્ષણો હોય તેવા તમામ લોકોએ સર્જરી કરાવવી જોઈએ નહીં. આવા તમામ દર્દીઓને સર્જરી પછી વધુ તકલીફ થવાની શક્યતા છે. ઉપરાંત, વૃદ્ધ દર્દીઓ (65 વર્ષથી ઉપરના) જેમને વિવિધ તબીબી સમસ્યાઓ છે જે સર્જરીનું જોખમ વધારે છે તેઓએ સર્જરી ટાળવી જોઈએ,ખાસ કરીને જો તેમના લક્ષણો દવાઓથી કાબુમાં હોય. આવા કેટલાક દર્દીઓ કે જેમને સમસ્યા ખૂબ ગંભીર અને તીવ્ર હોય અને દવાઓ દ્વારા કાબુમાં ન આવતી હોય તેઓ યોગ્ય જોખમ સાથે સર્જરી કરાવવાનું વિચારી શકે છે (આ પરિસ્થિતિ તદ્દન દુર્લભ(rare) છે).
ઉપરાંત, એવા બધા દર્દીઓ કે જેમને લાંબા સમય સુધી (2 વર્ષથી વધુ) સમસ્યા હોય પરંતુ સમયાંતરે દવાઓની જરૂર હોય, તેઓ સર્જરી ટાળી શકે છે. પરંતુ તેઓએ જીવનશૈલીમાં ફેરફારને વળગી રહેવું જોઈએ જેથી ભવિષ્યમાં તેમની સર્જરીની જરૂર પડવાની શક્યતાઓ ઘટી જાય.
મોટી ગૂંચવણોનું જોખમ તમામ શસ્ત્રક્રિયાઓનું પોતાનું જોખમ હોય છે. જો કે આ સર્જરી તકનીકી રીતે પડકારરૂપ છે અને તે અમુક પસંદગીના કેન્દ્રો પર કરવામાં આવે છે, તે આજના સમયમાં ઓફર કરવામાં આવતી સૌથી સલામત સર્જરીઓમાંની એક છે. જોખમની રૂપરેખા અનુભવી સર્જન દ્વારા નિયમિત રીતે કરવામાં આવતી લેપ્રોસ્કોપિક હર્નીયા અને પિત્તાશયની શસ્ત્રક્રિયા જેવી જ હોય છે. દવાઓની જરૂરિયાત યોગ્ય રીતે પસંદ કરાયેલા દર્દીઓમાં, અને જ્યારે શસ્ત્રક્રિયા પ્રમાણિત રીતે કરવામાં આવે છે, ત્યારે મોટાભાગના દર્દીઓ PPI એસિડ-દમન કરતી દવાઓને સંપૂર્ણપણે બંધ કરવામાં સક્ષમ હોય છે. જ્યારે દર્દીઓને કબજિયાત અને IBS જેવી અન્ય GI સમસ્યાઓ હોય, ત્યારે GERD માટે લેપ્રોસ્કોપિક સર્જરી પછી આ સમસ્યાઓ માટે દવાઓની જરૂર પડી શકે છે. જોકે, એકવાર એસિડ રિફ્લક્સ સુધરે છે અને PPI બંધ થઈ જાય છે, તે ખૂબ જ સંભવ છે કે આ સમસ્યાઓ માટે દવાની ઓછી વારંવાર જરૂર પડે.
યોગ્ય રીતે પસંદ કરેલા દર્દીઓ માટે, સર્જરીના પરિણામો ઉત્તમ છે. અભ્યાસો સૂચવે છે કે 95% દર્દીઓ લાંબા ગાળાના સારાં પરિણામ ધરાવે છે અને એન્ટાસિડ દવાઓ બંધ કરવામાં સક્ષમ છે. આ સર્જરીઓ વિશ્વભરમાં 25 વર્ષથી વધુ સમયથી લેપ્રોસ્કોપિક રીતે કરવામાં આવી રહી છે. આથી, અમને આ સર્જરી પછીના લાંબા ગાળાના પરિણામો, જોખમો અને સમસ્યાઓની સમજ છે.
સર્જરી પછીની શરૂઆતની રિકવરી એકદમ ઝડપી અને સરળ છે. અમારે ત્યાં, અમારા બધા દર્દીઓ ઓછામાં ઓછા પીડા સાથે, સર્જરીના 3 કલાકની અંદર પથારીમાંથી બહાર નીકળી જાય છે. પેશાબ માટે કેથેટર(મૂત્રનલિકા)ની જરૂર નથી અને સર્જરીના થોડા કલાકોમાં બધા દર્દીઓ વોશરૂમમાં જાય છે. મોઢેથી પ્રવાહી અને આહાર પણ તે જ દિવસે શરૂ થાય છે. સર્જરીના બીજા દિવસે, સર્જરી પછી 24 કલાકથી ઓછા સમયમાં તમામ દર્દીઓને રજા આપવામાં આવે છે.
સર્જરી દરમિયાન તમારા જઠરમાંથી એક નવો વાલ્વ બનાવવામાં આવી રહ્યો હોવાથી, જમતી વખતે શરૂઆતમાં નાની સમસ્યાઓ થવાની સંભાવના છે. શરૂઆતના દિવસોમાં ખોરાક ગળતી વખતે તમને થોડી તકલીફ થવાની શક્યતા છે. પરંતુ તે એક થોડા સમય માટેની સમસ્યા છે અને તે તેની જાતે જ મટી જશે છે. સર્જરી પછીના શરૂઆતના દિવસોમાં તમારે વધુ ધીમેથી ખાવું અને યોગ્ય રીતે ચાવવું પડશે. કોળિયોને નવા વાલ્વમાંથી પસાર થવામાં મદદ કરવા માટે તમને ક્યારેક ક્યારેક પાણીના ઘૂંટડા પીવાની જરૂર પડી શકે છે.
આમાંના મોટાભાગના દર્દીઓને હળવી સમસ્યાઓ હોય છે અને તે એક અઠવાડિયાથી 10 દિવસમાં સુધરે છે. ક્યારેક, કેટલાક દર્દીઓ લગભગ 4-6 અઠવાડિયાના લાંબા સમય સુધી આ સમસ્યાનો રહી શકે છે. પરંતુ લગભગ તમામ દર્દીઓમાં સંપૂર્ણ સુધારો થાય છે અને તેમને આગળ કોઈ સારવારની જરૂર પડતી નથી.
ઉપરાંત, તમારા પેટના એક ભાગનો ઉપયોગ વાલ્વ બનાવવા માટે થાય છે, તેથી તમે ઓછા પ્રમાણમાં ખોરાકથી પેટ ભરેલું અનુભવશો. તેથી, શરૂઆતમાં, તમારે એક સમયે ઓછી માત્રામાં ખોરાક લેવો પડશે. તેના માટે તમે થોડો થોડો ખોરાક વધુ વખત ખાઈ શકો છો. ફરીથી, આ એક થોડા સમય માટેની સમસ્યા છે અને 4-6 અઠવાડિયામાં ધીમે ધીમે સુધરે છે.
તમામ સર્જરીઓનું પોતાનું એક જોખમ હોય છે. જો કે આ સર્જરી ટેક્નિકલી રીતે પડકારરૂપ છે અને તે અમુક પસંદગીના કેન્દ્રો પર જ કરવામાં આવે છે. તે આજના સમયમાં કરવામાં આવતી સૌથી સલામત સર્જરીઓમાંની એક છે. અહીં જોખમ એક અનુભવી સર્જન દ્વારા નિયમિત રીતે કરવામાં આવતી લેપ્રોસ્કોપિક હર્નીયા અને પિત્તાશયની સર્જરી જેવું જ હોય છે.
જો સર્જરી બધી જ તપાસ બાદ જરૂરી લાગે ત્યારે જ કરવામાં આવી હોય અને તે એક પ્રમાણિત પધ્ધતિથી કરવામાં આવી હોય ત્યારે મોટાભાગના દર્દીઓમાં દવા સંપૂર્ણપણે બંધ થતી હોય છે. જ્યારે દર્દીઓને કબજિયાત અને IBS જેવી અન્ય પેટને લગતી સમસ્યાઓ હોય, ત્યારે GERD માટેની લેપ્રોસ્કોપિક સર્જરી પછી આ સમસ્યાઓ માટે દવાઓની જરૂર પડી શકે છે. જોકે, એકવાર એસિડ રિફ્લક્સ સુધરે છે અને PPI બંધ થઈ જાય છે, ત્યાર બાદ આ સમસ્યાઓ માટે વારંવાર આ દવાની જરૂર ઓછી થઈ જવાની શક્યતા ઘણી વધારે છે.
જે દર્દીઓની દવાઓ લેવા છતાં પણ જીવનની ગુણવત્તા નબળી અને તકલીફો રહેતી હોય છે તેમના જીવનની ગુણવત્તામાં સર્જરી પછી ખૂબ જ નોંધપાત્ર સુધારો જોવા મળે છે. તેઓ તેમના નોર્મલ આહારની રીત, સામાજિક જીવન અને આવક માટેના કાર્યો પહેલાંની જેમ જ કરી શકે છે. એવા દર્દીઓ કે જેમનાં માટે દવાઓ લેતાં સમસ્યા દૂર થાય છે તેમને પણ સર્જરી પછી જીવનની ગુણવત્તા દવાઓ કરતાં વધુ સારી રહે છે. હજારો દર્દીઓના પરિણામોનું વિશ્લેષણ કરીને મોટા આંતરરાષ્ટ્રીય અભ્યાસોએ આ તારણ કાઢ્યું છે.
મોટાભાગના દર્દીઓને ચિંતા હોય છે કે સર્જરી તેમના જીવનભર ચાલશે કે નહીં. તો તેનો જવાબ એ છે કે, જો તમે તંદુરસ્ત જીવનશૈલીનું નિયમિત પાલન કરો છો તો આ કાયમી ઉકેલ હોવો જોઈએ.
અને આપણે ક્યારેય અન્ય કોઈ તબીબી સારવાર માટે સર્જરીની જેમ આ પ્રકારનો પ્રશ્ન પૂછતાં નથી. લાંબા ગાળાનાં અભ્યાસોએ દર્શાવ્યું છે કે 90-95% પરિણામો સારા જ હોય છે. પરંતુ આપણે સમજવું જોઈએ કે સર્જરીએ સારવારનો એક ભાગ છે અને રોજિંદા જીવનમાં સ્વસ્થ જીવનશૈલી અને આહાર એ સારવારનો એક મહત્વપૂર્ણ ઘટક છે.
હું એમ કહીને નિષ્કર્ષ પર આવીશ કે લેપ્રોસ્કોપિક સર્જરી એ GERD/એસિડ રીફ્લક્સની સારવાર માટે એક ઉત્તમ સાધન છે. તે GERDના ઘણા દર્દીઓ દ્વારા સામનો કરવામાં આવતી ખૂબ જ ગંભીર અને નિરાશાજનક પરિસ્થિતિનો ઉકેલ છે. તેથી GERDના એવાં દર્દીઓ કે જેમની જીવનની ગુણવત્તા નબળી છે, ઘણા વર્ષોથી પીડાય છે અને ઘણા વર્ષોથી PPI અથવા એન્ટાસિડ દવાઓ લે છે, તેઓએ તો સર્જરીના વિકલ્પ પર વિચાર કરવો જ જોઈએ. તેઓએ આ માટે નિષ્ણાત સર્જન કે જે આ પ્રકારના દર્દીઓની સારવાર નિયમિત રીતે કરતાં હોય તેમને મળવું જોઈએ અને સંપૂર્ણ મૂલ્યાંકન કરાવવું જોઈએ. શ્રેષ્ઠ પરિણામો અને જીવનની ગુણવત્તા ફરીથી પાછી મેળવવા માટે તમામ સક્રિય પગલાં લેવા જોઈએ.
Dr.Chirag Thakkar
